Rijst!

Lang- of rondkorrelig, geel of zilvervlies... Rijst is er in alle soorten, geuren, kleuren en maten. In Indonesie is rijst de basis voor elk hoofdgerecht. Indonesiërs eten zo'n drie keer per dag rijst! Dus, ja, ook nasi bij het ontbijt.

Rijst bepaalt het ritme van het Indonesische leven.  Belangrijke rituelen zoals het huwelijk worden pas gehouden na de oogst. Deze graansoort is zelfs heilig. Ze verbindt de mens met de goden. De rijstgodin Dewi Sri was de vrouw van de hindoeïstische god Vishnu.

In Indonesië wordt rijst verbouwd op rijstvelden, de zogenaamde sawa's. Dit zijn stukken grond die ommuurd worden door lage lemen walletjes, gelegen als terras in een heuvelachtig landschap. Deze terrassen geven het bekende beeld van het Indonesische landschap.

Er wordt al 2000 jaar rijst verbouwd in Indonesië. Net als granen en maïs is rijst een grassoort. Rijst bevat geen cholesterol en gluten, is licht verteerbaar en bevat weinig calorieën. Een gezonde hap dus!

Er zijn verschillende stadia in de rijping van de rijst, elk met een eigen naam:
Padi rijst dat in de sawahs verbouwd wordt; Gahah gedorste rijst; Beras ontvlieste rijst; Nasi (putih) gekookte (witte) rijst;  Nasi goreng gebakken rijst; Nasi tumbuk zilvervliesrijst.

Het is bijna toe aan de regentijd. De sawahs liggen soms droog!

Onbewoonde delen van Bali bestaan voor een groot deel uit een mix van jungle, plantages (koffie/thee/groente/fruit) en rijstvelden.

Bali heeft goed uitwerkte manieren van irrigatie; methodes die al eeuwenlang het hele eiland van voldoende water hebben voorzien.

Voordat er gezaaid wordt, bewerken waterbuffels de grond. De velden staan daarna voortdurend onder water totdat de rijst rijp genoeg is om geoogst te worden. Tijdens het rijpingsproces worden er in traditionele gemeenschappen, op vastgestelde momenten, nog steeds oude ceremonieën gehouden om de rijstgodin gunstig te stemmen. 

Door het warme en vochtige klimaat  op Bali kan er drie keer per jaar  rijst worden geplant en geoogst. Tijdrovend en arbeidsintensief. Rijke boeren maken bij het ploegen vaak gebruik van buffels die de ploeg voorttrekken, maar het meeste wordt nog met man- en vrouw-kracht gedaan. Mooi om te zien, maar voor de altijd lachende Balinezen is het wel heel hard werken.

Met rieten kapjes op het hoofd ter bescherming tegen de felle zon, werken ze zich vanaf ’s ochtends vroeg in het zweet. Ze snijden de rijststengels met een sikkel af door deze met een krachtige beweging naar beneden te slingeren. Daarna slaan de vrouwen de stengels in grote bossen tegen een ton, zodat de rijstkorrels loskomen.

Jonge planten.

Rijstvelden zijn allemaal volgens dezelfde principes gebouwd; verschillende niveaus waarbij het water opgevangen wordt zodat de rijst goed kan kiemen.

Zo groeien de rijstplanten naar elkaar toe.

Met de voeten in het water.

Doordat de rijst met de wortels in het water staat, is er weinig onkruid tussen de planten.

De rijstvelden bij Kampung Naga op Java.

Als een waterval glijden de rijstterrassen naar beneden. Groener dan groen.

Bij het prachtige tempelcomplex Gunung Kawi troffen we tijdens de tocht naar beneden dit prachtig uitzicht aan, op een paar rijstvelden.

Als je er eenmaal op gaat letten zie je het overal: Rijst!

In de verte de rijstbouwers hut met de offerplaats te zien aan de oranje banieren.

Rijst geldt in Indonesië ook als een symbool van geluk en vruchtbaarheid. Daarom krijgen bruiden en zwangere vrouwen een pop gemaakt van rijsthalmen. Dat kennen wij ook. Bijvoorbeeld het strooien met rijst over een bruidspaar na het voltrekken van de huwelijksceremonie.

Eindeloos groen.

Zo ziet de wereld van de rijstbouw er uit!

Nog één keer goed kijken ...

Het ‘witte goud’ wordt na de oogst overgeheveld in grote manden

en voor verdere verwerking vervoerd langs de rijstvelden.

Zo groen dat het bijna licht geeft! Om nooit te vergeten.